Burdur Valiliği'nin 2021 yılında yaptığı derlemelere göre, Burdur'un köylerinde uygulanan eski gelenekler dikkat çekiyor. Özellikle "yağmur yağdırma töreni" öne çıkan ritüeller arasında yer alıyor. Eskiden köylüler, yağmur duası öncesinde para toplayarak bir büyükbaş hayvan satın alır ve köy halkından yağ, bulgur gibi erzak toplardı. Yağmur duası genellikle bir yatır veya ziyaret yerinde gerçekleştirilirdi.
Kurban kesildikten sonra, kazanlarda pişirilen et ve pilav tüm köy halkı tarafından topluca yenir ve dua öncesi tövbe edilirdi. Ardından, yağmur için hep bir ağızdan dua edilerek açık alanda iki rekât namaz kılınırdı. Günümüzde bu gelenekler büyük ölçüde değişmiş durumda.
Yağmur duasının amacı, yağmurların gecikmesini önleyerek kıtlığı ve kuraklığı engellemektir. Genellikle nisan ve mayıs aylarında yapılırdı. Hocanın önderliğinde köy halkı yağmur duasına çıkar, kollarını uzatarak, avuçlarını yere doğru çevirir ve parmaklarını aşağıya doğru sallayarak yağmur yağışını taklit ederdi. Köy meydanında veya camide yapılan dua sonrasında, köy veya kasaba halkından toplanan erzaklarla "yağmurculu aşı" adı verilen yemek hazırlanırdı.
Eğer bölgede çok kar yağmış ve uzun süre erimemişse, karların erimesi için "kabayel" denilen rüzgârın esmesi beklenirdi. Su kabağının içi oyulup çekirdekleri çıkarılarak su tası gibi kullanılır ve sonrasında bu kabak parçalanarak "Kabayelin kızını Poyrazın oğluna veriyoruz. Buyurun gelin." diyerek komşulara dağıtılırdı. Bu davetle birlikte "Sağol, Allah yağmur versin." denilirdi. İnanca göre, bu ritüel kabayelin esmesini ve karların erimesini sağlardı.
Bir başka gelenekte, sırığın ucuna bir başörtüsü takılarak çocuklar sokağa çıkar ve "yecüc-üc alayı" adı verilen topluluk oluşturulurdu. Ellerinde sırık ve heybelerle kapı kapı dolaşan çocuklar, ev sahiplerinden yağ, tuz, bulgur gibi erzak toplardı.
Bu malzemelerle birlikte odun ve çıra toplanarak yemek yapılır, sokakta dolaşan çocuklarla paylaşılırdı. Yemek sonrası sofra duası edilerek, çocuklar yedi defa "Yağ yağ yağmur tarlada çamur/ Ver Allah'ım ver sicim gibi yağmur" diye bağırdıktan sonra sevinç içinde evlerine dönerlerdi.
Burdur'un eski gelenekleri, köy hayatının ortaklaşa yardımlaşma ve doğaya olan bağına dair önemli ipuçları sunuyor. Bu ritüeller, topluluk bilincini pekiştirirken doğanın döngüsüne olan inancı da yansıtıyor.
ÖZEL HABER-Hatice Kübra SAVAŞ/İsmail ATIZ
