Emekli Meclisleri Sendikası (EMS) Genel Çevre ve Ekoloji Sekreterliği, Burdur’un Karamanlı, Tefenni ve Yeşilova ilçeleri ile Denizli’nin Acıpayam ilçesi sınırlarında yer alan Eşeler Dağı’nda planlanan krom madeni projesine ilişkin hazırladığı çevresel etki raporunu kamuoyuyla paylaştı. “Eşeler’de maden olmaz, yaşam var” vurgusuyla yayımlanan raporda, bölgenin eşsiz doğasına ve kritik su kaynaklarına dikkat çekilerek, maden faaliyetlerinin geri dönüşü olmayan sonuçlar doğuracağı ifade edildi.
Salda Gölü’nü Besleyen Kaynaklar Tehlikede
Raporda, Eşeler Dağı’nın Salda Gölü’nü besleyen yeraltı su kaynaklarının merkezi olduğu vurgulandı. Aynı zamanda bölgedeki pek çok köyün içme suyunun da bu alandan sağlandığına dikkat çekildi. Dinamit patlatmalarıyla yürütülecek açık ocak madenciliği yöntemiyle su kaynaklarının yönünün değişebileceği, kirlenebileceği ya da tamamen yok olabileceği uyarısı yapıldı.
Emekli Meclisleri Sendikası tarafından hazırlanan raporda şu ifadelere yer verildi;
“Emekli Meclisleri Sendikası Çevre ve Ekoloji Sekreterliği çevre ve doğa ile barışık ve uyumlu bir toplum yaşamın inşasına katkı vermek, çevreye karşı duyarlılık ve farkındalık oluşturmak ve yasadan, tüzükten ve uygulamalardan kaynaklanan görevlerini, EMS Türkiye Meclisi ve Emekliler Türkiye Meclisi Koordinasyonuna karşı sorumlunu yerine getirmek amacıyla ülke genelinde çalışmalarını sürdürüyor. Görev sorumluluğu bilinciyle hareket ederek Burdur’un Karamanlı, Tefenni ve Yeşilova ilçeleri ile Denizli’nin Acıpayam ilçesi sınırlarında yer alan Eşeler Dağı’nda planlanan krom madeni arama projesinin çevreye etkilerini araştırıp bunu rapor haline getirdik.
Eşeler Dağı’nda krom madeni arama çalışmaları, Burdur’un Karamanlı, Tefenni ve Yeşilova ilçeleri ile Denizli’nin Acıpayam ilçesi sınırlarında yer alan bu bölgede, özellikle 2023 yılından itibaren gündeme gelen ve ciddi tartışmalara yol açan bir konudur. Bu çalışmalar, bölgenin ekolojik yapısı, su kaynakları ve yerel halkın geçim kaynakları üzerindeki potansiyel olumsuz etkileri nedeniyle hem çevreciler hem de yerel halk tarafından büyük bir tepkiyle karşılanmıştır.
Eşeler Dağı’nda Krom Madeni Arama Çalışmaları:
Genel Durum: Eşeler Dağı, Salda Gölü’nü besleyen yeraltı su kaynaklarının önemli bir merkezi konumundadır. Bölge, aynı zamanda Karamanlı, Yeşilova, Tefenni ve Acıpayam’daki köylerin içme suyu ihtiyacını karşılayan su kaynaklarına ev sahipliği yapar. Ayrıca, Eşeler Yaylası, 500-700 yaş aralığında karaçam, ardıç, kızılçam ve meşe ormanları ile kaplıdır ve nadir bulunan endemik bitki türleri (örneğin, ebeenus reesei, genista burdurensis, lathyrus tefennicus) ile Toros katranı ağacı gen ormanına sahiptir. Bu doğal zenginlikler, bölgenin ekosistemini ve biyolojik çeşitliliğini korumak açısından kritik öneme sahiptir.
Çalışmaların Detayları:
Şirket ve Proje: Krom madeni arama çalışmaları, Zontaş adlı bir şirket tarafından yürütülmek isteniyor. Şirket, Eşeler Dağı ve Yaylası’nda açık ocak madenciliği yapmak için alan ve kapasite artışı talebinde bulunmuş. 2011 yılında ruhsat alan şirket, 2023 itibarıyla faaliyetlerini genişletme planları yapıyor
Yöntem: Maden çıkarma işlemi, yeraltında dinamit patlatma yöntemiyle gerçekleştiriliyor. Bu yöntem, su yataklarının yönünü değiştirebilir, yeraltı sularını kirletebilir veya tamamen yok edebilir.
Konum: Eşeler Dağı, Salda Gölü’ne su sağlayan yeraltı kaynaklarının merkezinde yer alıyor. Ayrıca, Karahanlı’daki bir göletin suyu da bu dağdan geliyor.
Çevresel ve Sosyal Endişeler: Eşeler Dağı’ndaki krom madeni arama çalışmaları, çevresel ve sosyal açıdan ciddi riskler barındırıyor:
Su Kaynakları: Dinamit patlatmaları, su yataklarının yerini değiştirebilir veya suların yer altında kaybolmasına neden olabilir. Yeşilova’daki Niyazlar Köyü’nde daha önce yapılan patlamalar, suların kesilmesine yol açmış ve bu suların Salda Gölü’nü besleyen kaynaklar olduğu düşünülüyor. Dr. Ece Aynur Onur Işıldar, bu tür faaliyetlerin su kaynaklarını zehirleyebileceğini ve Salda Gölü’nün kuruma riskiyle karşı karşıya kalabileceğini belirtiyor.
Ekosistem Tahribatı: Bölgedeki endemik bitkiler ve yaban hayatı, maden faaliyetlerinden dolayı yok olma tehlikesiyle karşı karşıya. Eşeler Yaylası, Karamanlılıların hayvancılık yaptığı tek yayla olup, 3.000 yerel ve 2.000 çevreden gelen hayvanın otlak alanıdır. Maden, bu alanı tahrip ederek hayvancılığı bitirebilir.
Hava ve Toprak Kirliliği: Açık ocak madenciliği, toz ve kimyasal atıklarla hava ve toprak kirliliğine yol açabilir. Bu durum, bölgedeki tarımsal üretimi ve halk sağlığını tehdit eder.
Kültürel ve Sosyal Etkiler: Eşeler Dağı ve Yaylası, Teke Yörükleri için kutsal bir alan olarak kabul ediliyor. Yerel halk, yaşam kaynaklarının ellerinden alınmasından ve doğalarının yok edilmesinden endişe duyuyor.
Çevresel Endişeler:
1-Su Kaynakları: Eşeler Dağı’nda ise dinamit patlatmaları, Salda Gölü’nü ve çevre köylerin içme sularını besleyen yeraltı kaynaklarını tehdit ediyor.
2-Ekosistem Tahribatı: Eşeler Dağı’nda endemik bitkiler, yaban hayatı ve yayla ekosistemi risk altında.
3-Hava Kirliliği: Krom madeni toz ve kimyasal atıklarla bir tehdit oluşturuyor.
4-Sağlık Riskleri: Eşeler ’de hava ve su kirliliği nedeniyle kanser gibi sağlık riskleri gündemde.
Yerel Halkın ve Çevrecilerin Tepkisi
Eşeler Yaylama Dokunma İnisiyatifi: Yerel halk ve çevreciler tarafından oluşturulan bu inisiyatif, maden çalışmalarına karşı mücadele ediyor. 2023’te change.org üzerinden “Eşeler Yaylası’ndaki Krom Madenini Durdurun! Salda Gölü’nü Kurutmayın!” başlıklı bir imza kampanyası başlatıldı. Kampanya hem yerel hem de uluslararası destek aldı.
Protestolar ve ÇED Toplantıları: 8 Nisan 2025’te, Salda Gölü Koruma Derneği’nin çağrısıyla Güney Köyü’nde bir ÇED (Çevresel Etki Değerlendirme) toplantısı düzenlendi. Köylüler, “Eşeler Yaylası hepimizin, susarsak yarın çok geç olacak!” sloganıyla madene karşı birleşti. Toplantı, halkın maden karşıtı duruşunu dile getirmesi için bir platform oldu.
Uzman Görüşleri: Prof. Dr. Erol Kesici, Salda Gölü’nün yıllardır insan kaynaklı kirlilik baskısı altında olduğunu ve Eşeler Dağı’ndaki maden faaliyetlerinin gölün kumlarını karartabileceğini, sularında çekilme ve salyalaşma gibi sorunlara yol açabileceğini belirtti. Kesici, “Eşeler’i eşelemeyiniz, çok tehlikeli ve geri dönüşsüzdür!” uyarısında bulundu.
Bölge halkı, çevreci örgütler, sendikalar ve demokratik kitle örgütleri madenin açılmasına karşı çıkmakta ve hukuki mücadele yürütmektedir. Nitekim Danıştay 4. Dairesi, Eşeler Yaylası’nda yapılmak istenen krom maden ocağına ilişkin verilen "ÇED gerekli değildir" kararının iptalini onamıştır.
Eşeler Dağı’nda açılması planlanan krom madeni, bölgedeki su kaynakları, tarım alanları ve doğal ekosistem üzerinde ciddi tehditler oluşturmaktadır. Bölge halkının ve çevreye duyarlı örgütlerin bu konudaki haklı endişeleri devam etmektedir.
Bizler, Emekli Meclisleri Sendikası Genel Çevre ve Ekoloji Sekreterliği ve Burdur Meclisi aktivistleri olarak, bu hassas konunun da diğer konular gibi yakın takipçisi olduğumuzu her platformda dile getirmeye ve konuyu gündemde tutmaya devam edeceğiz.”