Özellikle yörük kültürü ile eşleşmiş bir dokuma türü daha var. Burdur'Daki İbecik ve Alaca dokumalarından belki daha az duyulan ancak Burdur yöresinde, özellikle köyler gibi daha kırsal kesimlerde eski zamanlarda kullanılan "golan" dokuma.
Burdur ve çevresinde özellikle kırsalda "golan dokumak" deyimi sıklıkla günlük konuşmada yer alır. Peki, nedir bu golan? Yörük kültüründen günümüze miras kalmış bir ihtiyaç olan golan, özellikle koyun yününde eğirilmiş ipin bir deste haline getirilip desen verilmek isteyen bir başka iple birbirine bir tokmak yardımı ile dokunmasıyla ortaya çıkan kuşağa benzer- kuşaktan daha ince- daha dayanıklı olması ile birçok alanda kullanılabilen bir ip-urgan gibi- türüne verilen addır, golan.
Özel bir tezgah gerektirmeyen ve "çarpana" adı verilen; deri, karton, ince ahşap gibi malzemelerden dörtgen şeklinde kesilmiş ve köşeleri delinmiş dokuma araçları yardımıyla gerçekleştirilen dokuma türüdür. Enleri dar, boyları oldukça uzun, şerit halindeki çözgü yüzlü dokumalardır.
Bu iş o kadar meşakkatlidir ki bunun için hayli zaman harcanması gerekir. Bu sebeple günümüzde halen daha yaşça biraz daha ilerlemiş insanların lügatinde "Deveyi oturttu golan dokuyor" deyimi aktif olarak kullanılır. Bu deyimin anlamı ise, bu işin fazlaca zaman gerektirmesi sebebiyle, bir kişinin esas işini bırakıp kafasına esen ve hayli zaman harcanacak başka bir işe geçiş yapıp bunu icra etmeye başlamasıdır.
Golanın ya da başka bir deyişle çarpananın(bunu dokuma tezgahına verilen isimdir çarpana, bazı yörelerde ismini tezgahından alır), farklı kullanım alanları olabilir. Yörük hayatında, çok sağlam ve esnemez özelliği ile gündelik ihtiyaçlara yönelik olarak dokunmaya başlamış ve yüzyıllar boyu kadınlar tarafından örülmüş, üretilmiş bu bir çeşit halat, hayvanlara yular olarak kullanılabilirken aynı zamanda sırtta göç ya da yük taşınması gerektiğinde de yükü sarmak için kullanılmıştır. Ayrıca annelerin çoğunluğu hem çalışma hayatına hem de anneliklerine ayak uydurmada bebeği yanlarından ayırmamak adına bu golanlarla bebeği sırtlarına ya da kucaklarına sarmış ve öyle çalışmışlardır.
Bu derleme haberi sizin için hazırlayan editörümüz de çocukken sıklıkla babaannesinden kaçırdığı bu golanlarla, köydeki çocuklarla hep ip atlamış.
Bugün hâlâ Burdur'da bu geleneksel dokuma tarzını hatırlayanlar var. Golan, artık günlük yaşamda yaygın olarak kullanılmasa da, yöresel kültürün bir parçası olmaya devam ediyor. Peki, Burdur'da hala golan dokunuyor mu? Kullanım alanları var mı?Golanın sizlerin de hayatında hiç yeri oldu mu? Sizler de golan dokuma ile ilgili anılarınızı bizimle paylaşabilirsiniz. Sosyal medya üzerinden haberimizin altına yorumlarınızı bekliyoruz!
Burdur Yeni Gün Medya Derleme 2024, Hatice Kübra Atız
