Siirt adaçayı (Salvia Siirtica), Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nin önemli endemik bitkilerinden biridir. Bölgenin özel iklim koşullarında yetişen bu özel bitkinin hem ekolojik hem de kültürel açıdan önemli bir yeri bulunmaktadır. Peki Siirt adaçayı nedir, nasıl bir bitkidir, neden korunmaktadır ve koparılmasının cezası nedir sorularının yanıtları...
Siirt Adaçayı Nedir?
Siirt adaçayı, Güneydoğu Anadolu Bölgesi'ne özgü bir salvia türüdür. Bilimsel adı Salvia siirtica olan bu endemik bitki, bölgenin kuru ve sıcak iklim koşullarına oldukça iyi uyum sağlamıştır. Siirt adaçayı, yaklaşık 30-60 cm boyunda, gri-yeşil renkli, küçük yapraklı ve hoş kokulu bir bitkidir. Siirt'in Tillo ilçesinde yılda sadece 15 gün açan Siirt adaçayının en belirgin özellikleri, yapraklarının küçük ve gri-yeşil renkli olması, çiçeklerinin beyaz tonlarda olması ve karakteristik bir kokuya sahip olmasıdır. Bitki, yaz aylarında çiçek açar ve tohum verir. Siirt adaçayı, bölgenin sıcak ve kuru iklim koşullarına oldukça iyi uyum sağlamış olup, kayalık, taşlık ve kumlu alanlarda doğal olarak yetişmektedir.
Siirt Adaçayı Neden Korunuyor?
Siirt adaçayı, hem ekolojik hem de kültürel açıdan oldukça önemli bir bitkidir. Ekolojik olarak, bölgenin kurak ve sıcak iklim koşullarına uyum sağlayarak o bölgedeki bitki örtüsünün bir parçası haline gelmiştir. Ayrıca, bazı böcek türleri için önemli bir besin kaynağı ve barınak işlevi görmektedir. Doğa Koruma ve Milli Parklar Şube Müdürlüğü ekipleri, yaklaşık 10 yıl önce Türkiye'de sadece Tillo'da yetiştiği tespit edilen endemik bitkinin bulunduğu alanı koruma bölgesi ilan etti. Köylüler, ekiplerle, her yıl ilkbaharda açan endemik bitkinin yetiştiği mezarlık alanını taş ve tel örgüyle çevreleyerek koruma alanına sahip çıkıyor. Siirt'in Tillo ilçesine bağlı Sinep köyü mezarlığında yetişen ve IUCN kriterlerine göre tek yaşama alanına sahip olması ve popülasyondaki birey sayısı nedeniyle nesli kritik tehlike "CR" altında bulunan bitki koruma altında bulunuyor. Siirt Üniversitesi (SİÜ) Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü Başkanı Doç. Dr. Mehmet Fidan, AA muhabirine, adaçayının ballıbabagiller familyasında yer alan bir tür olduğunu söyledi. Adaçayının ülke genelinde bulunan yaklaşık 100 türünden 50'den fazlasının endemik olduğunu belirten Fidan, "Bazıları lokal endemiktir. Siirt adaçayı lokal endemik türlerden biridir. Yeryüzünde sadece Siirt'te belirli bir noktada yayılışı bulunmaktadır. Yılın 15-20 günlük bir süresinde çiçek açıyor, ondan sonra çiçeklerini kapatıp meyve oluşturmaya başlıyor." dedi.
Siirt Adaçayı'nın Koparmanın Cezası Ne Kadar?
Endemik bir bitki olması nedeniyle koruma altındaki Siirt Adaçayı'nın koparılması halinde 244 bin 315 lira cezası bulunuyor. Hem yerli vatandaşlar hem de turistlerin adaçayının korunmasına destek vermeleri ve bu nadir bitki türüne karşı duyarlı davranmaları çok önemli.
